Pl. Aristotelous Thessaloniki

REHABILITATION OF THE SQUARE AND AXIS OF ARISTOTELOUS

The emblematic design conducted 100 years ago in the center of Thessaloniki following the fire of 2017 was meant to be of historical significance in many levels as it introduced not only the city but also the state itself city to an European status. This very same design is still organizing the community and its imprint is considered a modern monument. The layout of the urban fabric of the city center is structured around the axis of Aristotelous street with a complex of buildings on each side of the axis characterized by an elastic symmetry. The axis of Aristotelous is still the point of reference for Thessaloniki with the intense presence of its citizens and central functions.

Main design concepts

Analogy between the “words” of the rehabilitation design proposal with those of the historical environment
Sustainable approach based on extensive planting, shading, rainwater reuse and reduction of energy consumption
Formation of an urban terrain without height differences to facilitate undisrupted movement to all directions
Showcasing of the axis of Aristotelous street as an axis of symmetry in the design, in analogy to the historical design of 2017
Design of the Aristotelous square based on the axis as a wide (“plateia”) street
Homogenization of the geometry and quality of all elements of the environment including the shading system

Specifically:

Analogy: The realm of signs of the historical environment is overwhelming and is formed with specific, clear and frugal “words” in elastic symmetrical syntax. The design aims to employ in analogy an equally specific, clear and minimal vocabulary to structure the rehabilitation of the urban space.

Sustainability: Extensive planting of numerous deciduous trees (to complement the existing ones) allows for ample shading during the summer and maximum natural light during the winter. Approximately 70% of all flooring like the pedestrian ways right next to the arcades and the crossroads are considered “green” as their method of construction allows for full rainwater permeability (to be re-used for irrigation).

Level urban terrain: While the material employed for all flooring remains the same (marble paving stones size 18X18x6) its finishing surface, method of installation, gaps and layout is varied to produce different zones to facilitate either planting, rest areas, high pedestrian traffic or even circulation of emergency vehicles. Marble is used for its historic, dignified and qualitative attributes suitable for the most prominent public space of Thessaloniki.

Showcasing of the axis of Aristotelous: The symmetry of the axis is symbolic and reflects its central role in the life of the city. All height differences are eliminated in favor of a uniform terrain. Similarly the symmetry and uniformity of the proposal allows for the axial character of the street to emerge while leaving room for the historical buildings along it to evident.

Aristotelous square: The public square is designed along the axial concept as a “wide” street (in ancient Greek called “plateia odos”). On its sides 2 trapezoid flower beds planted with acers and pawlonias manage to adjust it crooked shape to align with the axis of Aristotelous thus formally completing the Linear axis of Aristotelous starting at the north in the old city up till it emblematic Aristotelous square and the sea to the south.

Homogenization: Apart from the topic on uniformity of materials and levels raise previously it is evident that no permanent structures of the proposal should interfere / disrupt the facades of the historical building complex. All shading systems (simple fabric umbrellas) and tables should be retractable and ephemeral. After all the natural shade provide by the extensive planting of new rows of tall trees should be sufficient.

Additionally:

Public elements: The public elements proposed compliment the design concept of the previous principles by their minimal design taking inspiration by the environment. One can find analogies in the rendered result in terms of both materials and geometry.

Lighting: There are 7 levels of lighting employed (such as linear cylindrical poles, underfloor spots and linear lights, suspended linear ceiling lights, underfloor lighting tiles, wall mounted spots etc) that provide various lighting patterns while ensuring sufficient lighting levels. Provision is also made for festive lighting.

Planting: The existing trees and palm trees are maintained but a large number of new tall deciduous trees suitable for the climate of Thessaloniki (such as platanus, acer and pawlonia) is provisioned. The change in the appearance and colors of all trees and plants in the flower beds will liven up the image of the intervention.

AΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Η εμβληματική επέμβαση που έλαβε χώρα πριν 100 χρόνια στο κέντρο της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917, έμεινε στην ιστορία καθώς παρήγαγε σε πολλά επίπεδα, θεσμούς και δράσεις οι οποίες εισήγαγαν την πόλη στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και μαζί της το κράτος ολόκληρο.

Το θεσμικό διακύβευμα της επέμβασης του 1917 ακόμη και σήμερα οργανώνει την ελληνική κοινωνία ενώ το αποτύπωμα στο χώρο έχει ήδη μνημειοποιηθεί.

Ο ανασχεδιασμός της κεντρικής περιοχής της πόλης στον αντίποδα της ανατολίτικης οργάνωσης, έφερε στη Θεσσαλονίκη πολύ νωρίς αρχές αστικότητας, άγνωστες μέχρι τότε στην επικράτεια. Ο διαμοιρασμός των κτιρίων, η ορθολογική οργάνωση των δρόμων, οι δημόσιοι χώροι ως κτήμα της κοινότητας κλπ εισήγαγαν άρδην τις ποιότητες του «ζούμε μαζί» και ανέδειξαν τη Θεσσαλονίκη σε μια σύγχρονη πόλη στις αρχές του 20ουαιώνα.

Η πολεοδομική οργάνωση του νέου κέντρου της πόλης με άξονα την οδό Αριστοτέλους απέδωσε ένα κτιριακό σύνολο το οποίο συντάσσεται εκατέρωθεν του άξονα με χαρακτηριστική ελαστική συμμετρία, η οποία έχει ενσωματώσει την οικονομική και κοινωνική διάσταση του εγχειρήματος.

Ο άξονας της Αριστοτέλους ξεκινά από τη θάλασσα και κατευθύνεται βόρεια μέχρι τα όρια της παλαιάς πόλης. Η μη ολοκλήρωση της επέμβασης στο σύνολο της δεν επηρέασε την οργανωτική δομή του άξονα ως κέντρου λειτουργίας και συμμετρίας του στην ανάπτυξη του αστικού ιστού της νέας πόλης. Σήμερα το σύνολο των διατηρητέων κτιρίων, ο άξονας και η πλατεία Αριστοτέλους αποτελούν το κέντρο αναφοράς της πόλης με έντονη την παρουσία των πολιτών και των κεντρικών δραστηριοτήτων της και την αξονική λειτουργία διακόπτουν οι εγκάρσιοι δρόμοι κυκλοφορίας των οχημάτων των οποίων οι φόρτοι μόνο με ένα πρόγραμμα ηπιοποίησης της κυκλοφορίας μπορούν να καμφθούν. Σε κάθε περίπτωση, όπως και στις περισσότερες πόλεις, η παρουσία του αυτοκινήτου στο περιβάλλον της καθημερινής λειτουργίας της πόλης πρέπει να ελαχιστοποιηθεί.

Οι Βασικές αρχές της επέμβασης στο άξονα και την πλατεία Αριστοτέλους

Αναλογία των «λέξεων» της πρότασης σε σχέση με αυτές του ιστορικού περιβάλλοντος.
Βιοκλιματική προσέγγιση με βάση τις εκτεταμένες φυτεύσεις και τον σκιασμό.
Διαμόρφωση του αστικού δαπέδου χωρίς υψομετρικές διαφορές ώστε οι κινήσεις να είναι απρόσκοπτες προς όλες τις κατευθύνσεις.
Ανάδειξη του άξονα της οδού Αριστοτέλους ως άξονα συμμετρίας της πρότασης, σε αναλογία με την ιστορική επέμβαση του 1917.
Διαμόρφωση της πλατείας Αριστοτέλους με βάση τον άξονα, ως «πλατεία» οδός.
Ομογενοποίηση της γεωμετρίας και της ποιότητας του συστήματος σκίασης

Αναλυτικότερα:

Η «αναλογία» των λέξεωντης πρότασης επιχειρείται σε σχέση με τα σημεία του ιστορικού περιβάλλοντος.

Η επικράτεια των σημείων του κτιριακού περιβάλλοντος του άξονα της Αριστοτέλους από την Εγνατία και μέχρι την Πλατεία Αριστοτέλους στη θάλασσα είναι επιβλητική. Το ιστορικό σύνολο διαμορφώνεται-συντάσσεται με «λέξεις» οι οποίες είναι επακριβείς και ξεκάθαρες με χαρακτηριστική σπάνη και ελαστικά συμμετρική σύνταξη. Η ελαστικότητα της γενικής διάταξης τόσο στην κάτοψη όσο και στους όγκους, προκύπτει από την ενσωμάτωση στον σχεδιασμό όχι μόνο γεωμετρικών στοιχείων αλλά επιπλέον κοινωνικών και οικονομικών. Η εμβληματική ιστορική διαδικασία σχεδιασμού παρήγαγε το ιστορικό αυτό σύνολο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με κέντρο τον άξονα της οδού Αριστοτέλους.

Σήμερα 100 χρόνια αργότερα η πρόταση διαμόρφωσης του αστικού τάπητα αναφοράς του ιστορικού κέντρου της πόλης κατέχεται από διάθεση αναλογίας, ομοιοθεσίας, υπόμνησης και μετωνυμίας στην προσπάθεια να αρθρώσει ένα λόγο μεστών σημείων τα οποία θα συμπληρώνουν το λεξιλόγιο της ιστορικής επέμβασης για να αποδώσουν με σεβασμό ένα ασφαλή τάπητα αναφοράς στον αστικό ιστό, στο χαμηλότερο επίπεδο, αυτό των κινήσεων της πόλης.

Οι «ανάλογες λέξεις» αποτελούν ένα σύνολο σπάνης, λιτό δηλαδή ως προς των πληθυσμό αλλά μεστό νοημάτων, το οποίο θέλει να ορίσει τα αναγκαία αλλά και ικανά πράγματα τα οποία χωρίς να δημιουργούν θόρυβο μπροστά στα μνημεία θα αρθρώνουν τον δημόσιο χώρο αναφοράς τους.